Quo vadis, Armenia? Հայաստանը կանգնած է ճակատագրական ընտրության առջև

Quo vadis, Armenia? Հայաստանը կանգնած է ճակատագրական ընտրության առջև

Quo vadis, Armenia? Այսօր Հայաստանը կանգնած է կարևորագույն ընտրության առջև։ ՀԱՊԿ֊ում մնալու, ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու հարցը Հայաստանի համար ճակատագրական, ռիսկերի և հնարավորությունների հարց է։

ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու ռիսկերը ակնհայտ են՝

• Ա) Դուրս գալու պարագայում մեզ պետք է այլընտրանք, ալտերնատիվ անվտանգային համակարգ։
• Բ) ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու պարագայում, ՌԴ֊ն կարող է շատ ավելի ագրեսիվ քաղաքականություն վարել Հայաստանի դեմ՝ իսկ ՌԴ էլիտայի հակահայկական բեվեռը (Դուգին, Ռոգոզին, Կորոտչենկո) դրանից միանշանակ կօգտվի։
  

ՀԱՊԿ֊ի անդամ մնալու պարագայում նույպես կան որոշակի ռիսկեր, որոնք իմ սուբյեկտիվ կարծիքով շատ ավելի մեծ են քան ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու ռիսկերը։ Հիմնավորեմ ինչու՝

• Ա) Կարծում եմ, որ նույնիսկ ՀԱՊԿ֊ում մնալու կողմնակիցները կհամաձայնվեն այն փաստի հետ, որ ՀԱՊԿ֊ը որպես կառույց չի գործել, չի գործում և չի գործելու։ Իսկ եթե գործել է, ուրեմն միայն Ռուսաստանի շահերից ելնելով։ ՀԱՊԿ֊ի անդամ երկրները առանց բացատրության զերծ հարաբերություններ ունեն Ադրբեջանի հետ, իսկ մեծամասնության դիրքորոշումը ակնհայտ ադրբեջանամետ է։

• Բ) ՀԱՊԿ֊ը նույնիսկ պատրաստ չէ որևէ քաղաքական գնահատական տալ սեպտեմբերի 13֊ի դեպքերին։ ՀԱՊկ֊ը մինչ այսօր նույնիսկ չի ճանաչել Հայաստանի ադմինիստրատիվ սահմանները։

• Գ) ՀԱՊԿ֊ի անդամակցությունը սահմանափակում է մեր քաղաքական և դիվանագիտական այլընտրանքային հնարավորությունները (զենք գնել, նոր դաշինքներ)։

• Դ) Մենք ակնկալում ենք, չէ պահանջում ենք, որ Արևմուտքը պետք է աջակցություն ցույց տա մի երկրին, որը 30 տարի շարունակ Արևմուտքի հակառակորդի դաշնակիցն է համարվում։

• Ե) Արևմտյան երկրները, այդ շարքում ԱՄՆ֊ն և Ֆրանսիան մեզ միայն ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու և մեր գաղտնի ծառայությունները 《մաքրելու》պարագայում որևէ զենք կտրամադրեն։ Պատճառը միանշանակ օրենքների կամ արժեքների մեջ չէ, այլ պետական ռացիոնալիզմի։ Ֆրանսիան և ԱՄՆ֊ն գիտակցում են, որ այս պարագայում յուրաքանչյուր Հայաստան ուղարկած զենքը հայտնվելու է ԳՌՈՒ֊ի կամ ՖՍԲ֊ի ձեռքում։

• Զ) Եթե մենք վախենում ենք նրանից, որ ՀԱՊԿ֊ից դուրս գալու դեպքում Ռուսաստանը կարող է հակահայկական քաղաքականություն վարել, ուրեմն հիշեցնեմ, որ Ռուսաստանը մինչ այսօր և պատմական և ներկա քաղաքական համատեքստում հակահայկական քաղաքականություն է վարել՝ իդեպ ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանի, այլ նաև Սերժ Սարգսյանի տարիներին՝ և զենք վաճառելու պարագայում, և Ադրբեջանի հետ ստրատեգիական պայմանագիր կնքելու դեպքում և Մեղրիի միջանցքի վերաբերյալ։

• Է) Այլընտրանքների հարցում պետք է հասկանալ, որ հավաքական քաղաքական Արևմուտք գոյություն չունի և միանշանակ պետք չէ ընկնել իլլուզիաների դաշտ։ Համոզված եմ, որ նույնիսկ մեծ ցանկության դեպքում ոչ ՆԱՏՕ֊ի, ոչ էլ ԵՄ֊ի անդամակցությունն է իրատեսական։ Սակայն իրատեսական եմ համարում արևմտյան կոնկրետ երկրների, մասնավորապես ԱՄՆ֊ի և Ֆրանսիայի աջակցությունը։ Պետք է հասկանալ, որ յուրաքանչյուր պետություն երաշխիքների դիմաց որևէ բան է պահանջելու՝ այդ պարագայում ոչ Ռուսաստանն է բացառություն ոչ էլ ԱՄՆ֊ն։ 90֊ականներին ԱՄՆ֊ն ուզում էր հաստատվել Բալկաններում և հետաքրքիր առաջարկ արեց Ալբանիային։ Ալբանիան դառցավ ԱՄՆ֊ի և քաղաքական և ռազմական դաշնակից և դրա դիմաց ստացավ ԱՄՆ֊ի աջակցությունը։ Այս դեպքում երկու կողմերն էլ միանշանակ շահեցին՝ ԱՄՆ֊ն հաստատվեց Բալկաններում, իսկ Ալբանիան ԱՄՆ֊ի շնորհիվ դե ֆակտո լուծեց Կոսովոյի հարցը։ Բալկանների սցենարը համարում եմ ռեալ նաև Կովկասի համատեքստում։ ԱՄՆ֊ն այսօր ուզում է հաստատվել Կովկասում, ԱՄՆ֊ն Մեղրիի միջանցքի դեմ է և Ամերիկային պետք է նոր դաշնակից տարածաշրջանում, քանզի Թուրքիան շատ հարցերում անվստահելի է (S400, Սիրիա, Իրաք…)։

Հայաստանը ընտրության առջև է՝ կամ դեպի Արևմուտք, կամ Ռուսաստան։ Եթե ընտրում ենք արևմտյան, ավելի կոնկրետ ամերիկյան ճանապարհը, ուրեմն կարող ենք ստանալ նոր անվտանգային համակարգ՝ ոչ թե որևէ արժեքների պատճառով, այլ սառը ռեալպոլիտիկի և ռացիոնալիզմի պատճառով։ Կարծում եմ, Նենսի Փելոսիի այցի և հայտարարությունների բովանդակությունը հենց դրանում էր։